Η εμφάνιση του κορωνοϊού και η πορεία του μου έδωσε την αφορμή να θυμηθώ τον λοιμό που μας αναφέρει ο Θουκυδίδης ο Αθηναίος στο έργο του περί του Πελοποννησιακού Πολέμου ανάμεσα στους Αθηναίους , τους Σπαρτιάτες και των συμμάχων τους.
Ας δούμε μερικά βασικά χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης αρρώστιας που ενέσκηψε ξαφνικά στους Αθηναίους και ας κάνουμε μία σύγκριση με τον σημερινό ιό που έχει εξελιχθεί σε πανδημία και έχει αναστατώσει την υφήλιο, για να δούμε τις ομοιότητες ανάμεσα σ’αυτές τις δύο αρρώστιες.
Ας ανατρέξουμε σε μερικά αποσπάσματα του μεγάλου ιστορικού για να τις διαπιστώσουμε καλύτερα.
Ως προς τα συμπτώματα
Αναφέρει ο ιστορικός:<< Εάν κανείς υπέφερε τυχόν προηγουμένως από καμμίαν άλλη ασθένεια ,όλαι κατέληγαν εις αυτήν. Όσοι εξ’άλλου ήσαν ως τότε υγιείς,χωρίς καμμίαν φανεράν αιτίαν, προσεβάλλοντο αιφνιδίως από πονοκέφαλον με ισχυρόν πυρετόν και ερυθήματα και φλόγωσιν των οφθαλμών , και το εσωτερικόν του στόματος, ο φάρυγξ και η γλώσσα εγίνοντο ευθύς αιματώδη, και η εκπνοή ήτον αφύσικος και δυσώδης. Κατόπιν των φαινομένων αυτών, επηκολούθουν πτερνισμοί και βραχνάδα, και μετ’ολίγον το κακόν κατέβαινεν εις το στήθος,συνοδευόμενον από ισχυρόν βήχα.Εσωτερικώς το σώμα εθερμαίνετο τόσον πολύ, ώστε οι ασθενείς όσοι είχαν μείνει ανεπιτήρητοι, ερρίφθησαν εις δεξαμενάς διότι κατετρύχοντο από δίψαν άσβεστον, αφού και το πολύ και το ολίγον ποτόν ουδέν ωφέλει. Και η αδυναμία του να αναπαυθούν, καθώς και η αϋπνία, τους εβασάνιζαν διαρκώς. Και οι πλείστοι, εφόσον η νόσος ήτο εις την ακμή της απέθνησκαν την εβδόμην ή ενάτην ημέραν εκ του εσωτερικού πυρετού>>. Μήπως δεν έχει τα ίδια περίπου συμπτώματα και ο σημερινός ιός; Και συνεχίζει ο Θουκυδίδης: <<Ο χαρακτήρ της νόσου ήτο τοιούτος, ώστε δεν ημπορεί να περιγραφή επαρκώς διά λόγων, υπερέβαινε την ανθρωπίνην αντοχήν και ότι δεν επρόκειτο διά καμμίαν από τας συνήθεις ανθρωπίνας ασθενείας.>>
Ως προς την προέλευση
Όπως εδώ η νόσος ξεκίνησε από την Γουχάν της Κίνας έτσι κατά τον Θουκυδίδη :<<Η νόσος ήρχισε το πρώτον ,ως λέγεται, από την νοτίως της Αιγύπτου κειμένην Αιθιοπίαν, από όπου κατέβη έπειτα εις την Αίγυπτον και την Λιβύην και επεξετάθη εις το πλείστον μέρος της Περσικής αυτοκρατορίας.Εις δε την πόλιν των Αθηνών ενέσκηψεν αιφνιδίως και προσέβαλε κατά πρώτον τους κατοίκους του Πειραιώς και δια τούτο ελέχθη από αυτούς ότι οι Πελοποννήσιοι είχαν ρίψει δηλητήριον εις τας δεξαμενάς, διότι κρήναι δεν υπήρχαν ακόμη εκεί.>>
Ως προς την αντιμετώπιση.
Η προσπάθεια των γιατρών σήμερα να αντιμετωπίσουν τον κορωνοϊό ,μία ασθένεια πρωτοεμφανιζόμενη και άγνωστη, έγκειται στη χρήση συνδυασμού φαρμάκων μήπως και καταφέρουν να περιορίσουν έστω την εξάπλωσή του και τον περιορισμό των θανάτων, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται επικίνδυνα. Γίνεται αγώνας δρόμου ,βέβαια , για την ανακάλυψη των κατάλληλων φαρμάκων ή κυρίως του εμβολίου που θα έλυναν το πρόβλημα μια και καλή. Κατά τον Θουκυδίδη: <<Πουθενά δεν εμνημονεύετο λοιμώδης νόσος τοιαύτης εκτάσεως, ούτε φθορά ανθρώπων τόσον μεγάλη. Διότι ούτε ιατροί, οι οποίοι, αγνοούντες την φύσιν της ασθενείας, επεχείρουν διά πρώτην φοράν να την θεραπεύσουν, αλλ’απέθνησκαν οι ίδιοι μάλλον , καθόσον και περισσότερον ήρχοντο εις επαφήν με αυτήν, ούτε άλλη καμμία ανθρωπίνη τέχνη ηδύνατο να βοηθήση. Και άλλοι μεν απέθνησκαν ένεκα ανεπαρκούς νοσηλείας, άλλοι όμως μολονότι υπεβάλλοντο εις επιμελεστάτην τοιαύτην. Αλλ’ουδέ και κανέν φάρμακον, δύναμαι σχεδόν να είπω ,ευρέθη, του οποίου η χρήσις να είναι αποτελεσματική. Και το φοβερότερον εις όλην αυτήν την ασθένειαν ήτο όχι μόνον η αποθάρρυνσις των θυμάτων, όταν αντελαμβάνοντο ότι προσεβλήθησαν από την νόσον, αλλά και το γεγονός , ότι νοσηλεύοντες ο είς τον άλλον, εμολύνοντο και απέθνησκαν ως πρόβατα. Και ευσπλαχνίζοντο τους θνήσκοντας και τους ασθενείς όσοι είχαν θεραπευθεί από την νόσον, διότι και εγνώριζαν αυτήν εξ ιδίας πείρας και ήσαν του λοιπού οι ίδιοι πλήρους θάρρους , καθόσον η νόσος δεν προσέβαλλε δις τον ίδιον άνθρωπον, μετά κακής τουλάχιστον εκβάσεως. Και όχι μόνον εμακαρίζοντο αυτοί από τους άλλους ,αλλά και οι ίδιοι,ένεκα της υπερβολής της παρούσης χαρά των, είχαν ως προς το μέλλον κάποιαν επιπολαίαν ελπίδα, ότι δεν θ’απέθνησκαν πλέον ούτε από άλλην ασθένειαν.>>
Τι γινόταν όμως με τους ανθρώπους που έχαναν τη ζωή τους από τη νόσο; Ας φέρουμε στη μνήμη μας τις εικόνες της πομπής με τα ασυνόδευτα φέρετρα στην Ιταλία για να διαπιστώσουμε το μέγεθος του πανικού που μπορεί να φέρει στον άνθρωπο μία πανδημία. Στην Αθήνα του λοιμού, σύμφωνα πάντα με τον Θουκυδίδη, οι πρακτικές και τα καθιερωμένα έθιμα ταφής είχαν εγκαταλειφθεί. << Ως εκ τούτου , τα έθιμα , προς τα οποία συνεμορφώνοντο έως τότε, προκειμένου περί ενταφιασμού, κατεπατήθησαν όλα, και καθείς έθαπτε τους νεκρούς του όπως ημπορούσε. Πολλοί μάλιστα, ένεκα ελλείψεως των απαιτουμένων δια την ταφήν υλικών, λόγω του ότι πολλοί εκ της οικογενείας των είχαν ήδη προαποθάνει, προσέφευγαν εις μέσα ταφής βδελυρά. Διότι άλλοι μεν απέθεταν πρώτον τον ιδικόν των νεκρόν επί ξένης πυράς και την ήναπταν, προλαμβάνοντες εκείνους που την είχαν στήσει, άλλοι δε, ενώ άλλος νεκρός εκαίετο ήδη, έρριπταν επάνω εκείνον που έφεραν και έφευγαν.>>
Τέλος πρέπει να τονίσουμε την δημοκρατικότητα της νόσου τότε και τώρα καθώς δεν κάνει διακρίσεις σε φύλο, ηλικία, θρήσκευμα, οικονομική και κοινωνική θέση. Αρκεί να αναφέρουμε ότι ο πανίσχυρος Περικλής μετά από δύο χρόνια πέθανε χτυπημένος κι αυτός από την θανατηφόρο νόσο.
( Τα κείμενα αντλήθηκαν από το βιβλίο ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ μετάφραση Ε. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
