Βασιλόπιτα την Πρωτοχρονιά. Το έθιμο και η ιστορία της

Βασιλόπιτα ονομάζεται η πίτα που παρασκευάζεται σε ορισμένες χώρες από τους χριστιανούς παραμονές της Πρωτοχρονιάς και κόβεται (μοιράζεται) λίγο αφότου αλλάξει ο χρόνος. Στην Αθήνα συνηθίζεται η λεγόμενη «πολίτικη» Βασιλόπιτα η οποία παρασκευάζεται κυρίως από αλεύρι, αυγά, ζάχαρη και γάλα, κατασκευάζεται σε διάφορα μεγέθη και είδη αλλά συνήθως είναι φουσκωτή, αφράτη και γλυκιά. Σε άλλα μέρη επικρατούν άλλοι τρόποι κατασκευής με μπαχαρικά κ.α. Στη δυτική Μακεδονία αντί για την «πολίτικη» Βασιλόπιτα συχνά η βασιλόπιτα είναι μια τυρόπιτα ή πρασόπιτα. Βασικό όμως κοινό γνώρισμα είναι ότι στο εσωτερικό όλων τοποθετείται νόμισμα, συνήθως κοινό όμως σε ορισμένες περιπτώσεις χρυσό (κωσταντινάτο) ή ασημένιο. Στην ελληνική επαρχία, ανάλογα με το έθιμο, τοποθετείται στο εσωτερικό της βασιλόπιτας μικρό κομμάτι άχυρου, κληματόβεργας ή ελιάς ή, σε κτηνοτροφικές περιοχές, ένα μικρό κομμάτι τυρί, για να φέρουν καλή τύχη στην παραγωγή. Σε άλλα μέρη, αντί αυτού κατασκευάζουν μικρό στεφάνι από κληματόβεργες που όποιος το βρει στα χωράφια θα είναι τυχερός στα σπαρτά, ή στην ελαιοπαραγωγή ή στο κρασί κλπ. Συχνά γράφεται πάνω στη βασιλόπιτα ο αριθμός του νέου έτους, με σειρές αποφλοιωμένων αμυγδάλων ή με ζάχαρη. Το ελληνικό έθιμο της βασιλόπιτας Η Βασιλόπιτα κατά το ελληνικό έθιμο κόβεται σε οικογενειακή συγκέντρωση αμέσως με τον ερχομό του νέου έτους κυρίως μετά από φαγοπότι όπου και ακολουθεί χαρτοπαιξία «για το καλό του καινούργιου χρόνου». Έτσι στις 12.00 ακριβώς τα μεσάνυχτα με την αλλαγή του έτους σβήνουν τα φώτα και μετά ένα λεπτό ξανανάβουν ευχόμενοι και αντευχόμενοι όλοι «Χρόνια Πολλά» και «Ευτυχισμένο το νέο έτος». Τότε προσκομίζεται η Βασιλόπιτα στο τραπέζι όπου ο νοικοκύρης αφού την σταυρώσει με το μαχαίρι τρεις φορές αρχίζει να τη κόβει σε τριγωνικά κομμάτια προσφερόμενο σε κάθε ένα παριστάμενο μέλος της οικογένειας ή φίλων και συγγενών με πρώτο κομμάτι του σπιτιού (ή του Χριστού της Παναγίας και του Άι Βασίλη), του σπιτονοικοκύρη, της σπιτονοικοκυράς και των άλλων παρισταμένων κατά τάξη συγγένειας και ηλικία με τελευταίο το κομμάτι του φτωχού ή πάλι του σπιτιού, χωρίς βέβαια να λησμονούνται τυχόν μετανάστες, ασθενείς και άλλα πρόσωπα της οικογένειας που για διάφορους λόγους δεν παρίστανται. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να κοπεί κομμάτι «για την εταιρεία», «για το μαγαζί» κ.λ.π. Το κόψιμο της Βασιλόπιτας γίνεται και τις άλλες μέρες του «Δωδεκαήμερου» των εορτών. Υπουργεία, γραφεία και σύλλογοι μπορεί να κόβουν βασιλόπιτες μέχρι και το μήνα Φεβρουάριο. Σε πολλά νησιά με το ξημέρωμα της 1ης του Νέου Έτους αναλαμβάνει ο σπιτονοικοκύρης να καθαγιάσει την οικία κρατώντας είτε τμήμα της Βασιλόπιτας είτε του αντίστοιχου των Χριστουγέννων «Χριστόψωμο »και ένα κερί μπαινοβγαίνοντας στη πόρτα τρεις φορές λέγοντας «έξω τα κακά, μέσα τα καλά». Ιστορία της βασιλόπιτας Το έθιμο της βασιλόπιτας είναι πολύ παλαιό, προέρχεται από εκείνο το τελούμενο στην αρχαία εορτή των «Κρονίων» (των ρωμαϊκών «Σατουρναλίων») που παρέλαβαν οι Φράγκοι, από τους οποίους και προήλθε η συνήθεια της τοποθέτησης νομίσματος μέσα στη πίτα και της ανακήρυξης ως «Βασιλιά της βραδιάς» αυτού που το έβρισκε. Κατά άλλο έθιμο, αντί νομίσματος, έβαζαν φασόλι και αυτόν που το έβρισκε τον αποκαλούσαν «φασουλοβασιλιά». Το κόψιμο στις βασιλόπιτας είναι από τα ελάχιστα αρχέγονα έθιμα που επιβιώνουν. Σύμφωνα με τον καθηγητή Δημήτρη Λουκάτο αποτελεί εξέλιξη του γνωστού και λαϊκού εθίμου στις πρωτοχρονιάτικης πίτας. Στην αρχαιότητα υπήρχε το έθιμο του εορταστικού άρτου, τον οποίο σε μεγάλες αγροτικές γιορτές οι αρχαίοι Έλληνες πρόσφεραν στις θεούς. Τέτοιες γιορτές ήταν τα Θαλύσια και τα Θεσμοφόρια. Χαρακτηριστικό στοιχείο στις βασιλόπιτας είναι ότι ο άνθρωπος δοκιμάζει την τύχη του με το κέρμα στις, προσπαθώντας να μαντέψει πώς θα του έρθουν τα πράγματα στη νέα χρονιά. Σε όποιον πέσει το φλουρί, στις θα είναι ο τυχερός και ευνοούμενος του νέου έτους! Η ορθόδοξη παράδοση συνέδεσε το έθιμο με τη Βασιλόπιτα. Ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση Πέρα όμως αυτού του φράγκικου εθίμου, που επικράτησε στην Ευρώπη, υπάρχει και μία θρησκευτική παράδοση που συνδέει και με την προσωπικότητα του Μεγάλου Βασιλείου. Κατά την θρησκευτική λοιπόν παράδοση κάποτε στη Καισαρεία της Καππαδοκίας στη Μικρά Ασία που επίσκοπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος ήλθε να τη καταλάβει ο Έπαρχος της Καππαδοκίας με πρόθεση να τη λεηλατήσει. Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλούσιους της πόλης του να μαζέψουν ότι χρυσαφικά μπορούσαν προκειμένου να τα παραδώσει ως «λύτρα» στον επερχόμενο κατακτητή. Πράγματι συγκεντρώθηκαν πολλά τιμαλφή. Κατά την παράδοση όμως είτε επειδή μετάνιωσε ο έπαρχος, είτε (κατ΄ άλλους) εκ θαύματος ο Άγιος Μερκούριος με πλήθος Αγγέλων απομάκρυνε τον στρατό του, ο Έπαρχος απάλλαξε την πόλη από επικείμενη καταστροφή. Προκειμένου όμως ο Μέγας Βασίλειος να επιστρέψει τα τιμαλφή στους δικαιούχους, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικροί άρτοι εντός των οποίων τοποθέτησε ανά ένα των νομισμάτων ή τιμαλφών και τα διένειμε στους κατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού. Το γεγονός αυτό απέληξε σε διπλή χαρά από της αποφυγής της καταστροφής της πόλης και συνεχίσθηκε η παράδοση αυτή κατά τη μνήμη της ημέρας του θανάτου του (εορτή του Αγίου και Μεγάλου Βασιλείου). Πηγή : Ο «πατρικός» ιστοχώρος asxetos.gr

Καλικάντζαροι. Ετυμολογία, δοξασίες, λεξικό και ονομασίες

Μια από τις πιο γνωστές λαϊκές δοξασίες είναι αυτή των καλικάντζαρων.Λένε ότι το Δωδεκαήμερο(από τις 25 Δεκεμβρίου τα Χριστούγεννα, έως τις 5 Ιανουαρίου ) κάθε νύχτα κυκλοφορούν οι Καλικάτζαροι στους δρόμους και στα σπιτικά. Μπαίνουν στα σπίτια και τρώνε τις τηγανίτες και τα γλυκά». Μα τι είναι αυτοί οι Καλικάντζαροι ; Είναι αερικά, λέγανε οι γιαγιάδες. Έναν ολόκληρο χρόνο παλεύουν να κόψουν το δέντρο που στηρίζει τη γη. Ενώ όμως κοντεύουν να τελειώσουν το κόψιμο του δέντρου, φτάνουν τα Χριστούγεννα… Τότε αφήνουν κάτω τα πριόνια και τα τσεκούρια κι αποφασίζουν ν’ ανέβουν στη γη να γλεντήσουν λιγάκι, πειράζοντας τους ανθρώπους… Ο λαός μας τους βλέπει σαν κάτι μαυριδερά, ψηλά και ξερακιανά όντα που χορεύουνε και σαλταπηδούνε . Είναι μαυριδεροί και κακομούτσουνοι με διάφορα σωματικά ελαττώματα . Δεν κόβουν ποτέ τα νύχια τους και γι’ αυτό είναι μεγάλα σαν τσαμπιά και πολύ βρώμικα . Φορούν σκουφιά από γουρουνότριχες και τα ρούχα τους , να φορούν , είναι κουρέλια . Άλλες ονομασίες για Καλικάντζαρους «Καλικάντζαροι» (Πανελλαδική κοινή ονομασία), και κατά τόπους: «Καρκάτζια», «Καλκατζόνια» ή «Καλκατζάνια», «Καλκάνια», «Καλιτσάντεροι», «Καρκάντζαροι», «Σκαλικαντζέρια», «Σκαντζάρια», «Σκαλαπούνταροι», «Τζόγιες», «Λυκοκάντζαροι» και «Κωλοβελόνηδες», καθώς και τα θηλυκού γένους: «Καλικαντζαρού», «Καλικαντζαρίνες», «Καλοκυράδες», «Βερβελούδες» κ.ά. (διαβάστε στην Asxetoπαίδεια : Ονόματα Καλικάντζαρων και οι ιδιότητες τους) Όλοι οι παραπάνω δεν θα πρέπει να συγχέονται με άλλα «δαιμόνια» της Ελληνικής υπαίθρου, που έχουν μεν τα ίδια χαρακτηριστικά αλλά που εμφανίζονται μέσα σ΄ όλο το χρόνο όπως οι «Βουρκόλακες» (=Βρυκόλακες), «Βουρβούλακες», «Παγανοί», «Αερικά», «Ξωτικά», «Παρωρίτες» σε αντίθεση με τους «Τσιλικρωτά» (Καρδαμύλη Μάνης), «Καλιοντζήδες» (Ήπειρος), «Πλανήταροι» και «Πλανηταρούδια» (Κύπρος), «Κατσι-άδες» (Χίος), «Κάηδες» και «Καλισπούδηδες» (Σάμος), «Κάηδες» αλλά και «Καημπίλιδες» (Κάρπαθος), «Σιβότες» και «Σιφώτες» (Καππαδοκία), και ακόμη «Χρυσαφεντάδες» [Χρυσαφεντάδες Ας εμάς καλοί] (Οινόη-Πόντος) που γενικά αυτοί εμφανίζονται και συμπεριφέρονται και ως καλικάντζαροι. Ετυμολογική εξήγηση της λέξης καλικάντζαρος Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την ετυμολογική εξήγηση της λέξης καλικάντζαρος. Οι πιο γνωστές απ αυτές είναι: Ο Ν. Πολίτης μεταφέρει την λαϊκή εκδοχή ότι οι Καλικάντζαροι είναι βρικόλακες Ατσιγγάνων: (Κάλι +Γάντζαροι) Από το “λύκος + κάνθαρος” ή από το “καλός + τσαγγίον” ή από το “καρκάντζι” (: ο τσουρουφλισμένος) Ως παράγωγο από την Τουρκική γλώσσα (κατά Schmidt και Wachsmuth). Εκ του «καλός + κάνθαρος» [Καλικάνθαρος] Κοραής (Άπαντα Δ΄) που συμφωνούν αργότερα ο Boll, ο Κουκουλές και ο Μπούντουρας. Εκ του «λύκος + κάνθαρος» παρήγαγε επίσης και ο Πολίτης (Πανδώρα). Εκ του «λύκος + άντζαρος » [= ανήρ] παρήγαγε ο Λουκάς (Φιλολογικές επισκέψεις). Επίσης εκ του «καλίκιν + τσαγγίον» ή «καλός + τσαγγίον» και της μεγεθυντικής κατάληξης –άρος (= ο φέρων καλά τσαγγία, υποδήματα, αντί καλίκια) ή ο φέρων καλίκια αντί τσαγγίων όπως παρήγαγε ο Πολίτης. Εκ του λατινικού «καλιγάτος» “Caligatus” ετυμολόγησε ο Οικονόμου. Τελευταία (1955) η ετυμολογία του Παντελίδη υποστήριξε εκ του «καλίκιν + άντζα». Εκ των ξένων ο Lawson παρήγαγε ετυμολογία εκ του «καλός + κένταυρος» ενώ Ο Δεινάκις υποστηρίζει ότι η ετυμολογία του ονόματος είναι παράγωγο του «καρκάντζι» (καρκάντζαρος) που σημαίνει το ξηρό, κεκαυμένο, o τσουρουφλισμένος. Ιστορικό δοξασίας Καλικάντζαρων Για τη προέλευση αυτών των δαιμόνων υπάρχουν οι ακόλουθες απόψεις: Από την αρχαία Ελληνική Μυθολογία περί των Σατύρων και του Πάνα (Schmidi). Από την αρχαία Ελληνική Μυθολογία περί των Κενταύρων (Mayer, Lawson).. Από τη νεώτερη φαντασία των Ελλήνων εξ αφορμής αρχαίων μύθων (Ν. Πολίτης). Εκ των αιγυπτιακών κανθάρων (Boll, που συμφωνεί και ο Κουκουλές). Εκ του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα (Σβορώνος). Ως δαιμόνια της εστίας του πυρός (Δεινάκης). Πηγές el.wikipedia.org

Στιγμές Ιστορίας: Το σχέδιο του Κεμάλ για τον αφανισμό των Ελλήνων

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος Το αρχικό σχέδιο των εθνικιστών Νεότουρκων, ήταν ο εκτουρκισμός ή η εξολόθρευση των αλλοεθνών κατοίκων της βασισμένης στη βία και το αίμα Αυτοκρατορίας τους. Οι διωγμοί των Ελλήνων προ του 1922, οι Τουρκικές διώξεις του Θρακικού, του Μικρασιατικού και του Ποντιακού Ελληνισμού στα 1913-1914 και 1916-1922, όπως και η Αρμενική Γενοκτονία 1915-1916, αποτέλεσαν την έμπρακτη απόδειξη… Με τη μέθοδο των απελάσεων, των εκτοπισμών ή και της οργανωμένης φυσικής εξόντωσης, οι Τουρκοι προσπάθησαν να απαλλαγούν από τους “επικίνδυνους” γι᾽ αυτούς υπηκόους τους, αντιλαμβανόμενοι ότι δεν θα μπορούσαν ποτέ να αναμετρηθούν μαζί τους ιστορικά και πολιτισμικά. Οι διωγμοί των Ελλήνων κατά το 1913 και 1914, στα πλαίσια της ήττας των Τούρκων κατά τους Βαλκανικούς πολέμους, αποτέλεσαν την αρχική φάση του τουρκικού σχεδίου, το οποίο αναδείχθηκε κραυγαλέα με τη Γενοκτονία των Αρμενίων (1915-1916) και φυσικά την ολοσχερή εξαφάνιση της Μητροπόλεως της Ιωνίας, της Σμύρνης, το 1922. Άλλωστε για τις προς Δυσμάς (Βαλκάνια και Ευρώπη) βλέψεις της, η Τουρκία θεωρούσε πάντα την Ελλάδα ως το μεγαλύτερο εμπόδιό της.«ΤΑ ΕΔΑΦΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΚΤΗΘΟΥΝ» Τον Μάιο του 1914 ο Πρόεδρος της Οθωμανικής Βουλής Χαλήλ Μπέη είπε, κατά τη συνεδρίαση της Βουλής, μεταξύ άλλων τα εξής: «Απευθύνομαι προς το Έθνος μου, και συνιστώ να μη λησμονήσει την Θεσσαλονίκη, λίκνο της ελευθερίας και του Συντάγματος, το καταπράσινο Μοναστήρι, το Κόσοβο, το Σκούταρι της Αλβανίας, τα Ιωάννινα και την ωραία Ρωμυλία. Ζητώ από τους δασκάλους, τους δημοσιογράφους και από όλους τους διανοούμενους να υπενθυμίζουν συνεχώς στη γενιά μας και τις μελλοντικές γενιές, με τα άρθρα και την ηθική επιρροή τους, ότι πέρα από τα σύνορα υπάρχουν αδέρφια, που πρέπει να ελευθερωθούν και τμήματα της πατρίδας μας, που πρέπει να ανακτηθούν» (Jakob M. Landau, Παντουρκισμός. Το δόγμα του τουρκικού επεκτατισμού, σ. 80). Ο επιφανής Άγγλος πολιτικός (τέσσερις φορές Πρωθυπουργός) του 19ου αι. Gladstone (Γλάδστον) ανέφερε χαρακτηριστικά: «Ήταν στο σύνολό τους (οι Τούρκοι) από την πρώτη μέρα που μπήκαν στην Ευρώπη, το μόνο δείγμα της ανθρωπότητας που έδειξε τη μεγαλύτερη έλλειψη ανθρωπισμού. Οπουδήποτε και αν πέρασαν μία πλατειά κηλίδα αίματος έδειχνε το πέρασμά τους· σε όλη την έκταση της κυριαρχίας τους ο πολιτισμός εξαφανιζόταν». Συμπληρώνοντας αυτά τα λόγια ο Πρωθυπουργός της Γαλλίας κατά τον Α´ Παγκόσμιο Πόλεμο Clemenseau (Κλεμανσώ) πρόσθεσε: «…σε όποια χώρα εγκαθιδρύθηκε τουρκική κυριαρχία σημειώθηκε μείωσις της υλικής ευημερίας και υποβάθμισις του πολιτισμού». Από την πρώτη στιγμή οι Νεότουρκοι φοβήθηκαν ότι υπό ελεύθερες και ισότιμες συνθήκες δεν θα μπορούσαν να ξεπεράσουν το κοινωνικό και μορφωτικό επίπεδο ιδίως των Ελλήνων, όπως και των Αρμενίων, οι οποίοι, κατά την άποψη των σφαγέων, θα διεκδικούσαν αργότερα και την εθνική τους αυτονομία. Τέθηκε έτσι σε εφαρμογή ένας φανερός γενικός διωγμός που εκδηλώθηκε με τρομακτική συχνότητα σ᾽ ολόκληρη τη Μακεδονία. «ΝΑ ΦΥΓΟΥΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ» Ο υπουργός Εσωτερικών Μεχμέτ Ταλαάλ, εμπνευστής της επιχειρήσεως γενοκτονίας, με απόρρητη διαταγή του, τον Μάιο του 1914, ορίζει προς τις πολιτικές και στρατιωτικές αρχές: «Οι Έλληνες Οθωμανοί υπήκοοι της περιφέρειας αποτελούν πλειονότητα, η οποία δυνατόν να αποβεί επικίνδυνη. Όλοι όσοι ζουν στα παράλια της Μ. Ασίας πρέπει να εξαναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και να μεταφερθούν στους νομούς Ερζερούμ, Ερζιτάν και αλλού. Αν αρνηθούν να εκκενώσουν τις περιοχές τους, δώστε οδηγίες στους Μουσουλμάνους αδελφούς μας να τους εξαναγκάσουν μεταχειριζόμενοι κάθε μέσον και κάθε είδους έκτροπα. Οι Έλληνες πρέπει να υπογράψουν βεβαίωση ότι εγκαταλείπουν τις εστίες τους με δική τους θέληση…». Την Άνοιξη του 1914 απελαύνονται μέσα σε μια νύκτα οι Έλληνες της Περγάμου. Λίγο αργότερα σφάζονται οι κάτοικοι της Φώκαιας και λεηλατούνται οι περιουσίες τους. Την ίδια τύχη είχαν και οι κάτοικοι άλλων πόλεων της Μ. Ασίας, ενώ εκτοπίζονται στα βάθη της Ασίας 284.172 Έλληνες της Θράκης και της Μακεδονίας. Οι εκτοπίσεις που έγιναν κατά τον Α´ Παγκόσμιο Πόλεμο, μαζί με τις προηγούμενες εκτοπίσεις, υπερβαίνουν τις 774.235 Έλληνες. (Η ακριβής αυτή καταγραφή εμποδίσθηκε τότε από πολλούς παράγοντες). Οι υπόδουλοι λαοί πίστεψαν στις ψεύτικες υποσχέσεις των Νεοτούρκων, οι οποίοι, κατά την Επανάστασή τους στις 19-7-1908, ταύτισαν τα δήθεν φιλελεύθερα ιδεώδη τους με τα ιδεώδη της Γαλλικής Επαναστάσεως. Όμως από την πρώτη στιγμή οι Νεότουρκοι φοβήθηκαν ότι υπό ελεύθερες και ισότιμες συνθήκες δεν θα μπορούσαν να ξεπεράσουν το κοινωνικό και μορφωτικό επίπεδο ιδίως των Ελλήνων, όπως και των Αρμενίων, οι οποίοι, κατά την άποψη των σφαγέων, θα διεκδικούσαν αργότερα και την εθνική τους αυτονομία. Τέθηκε έτσι σε εφαρμογή ένας φανερός γενικός διωγμός που εκδηλώθηκε με τρομακτική συχνότητα σ᾽ ολόκληρη τη Μακεδονία. Ο πυρήνας αυτής της κατατρόπωσης ήταν το μίσος εναντίον της Ορθοδοξίας και της κραυγαλέας πνευματικής υπεροχής της έναντι του Ισλάμ. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πρώτα πάντοτε θύματα των Τούρκων ήταν οι Πρόκριτοι και οι Ιερείς. Η κοινή συμφορά που βρήκε τότε τους Ορθοδόξους Έλληνες, Βουλγάρους και Σέρβους τους ανάγκασε να ενωθούν και να κηρύξουν τον Οκτώβριο του 1912 τον πρώτο Βαλκανικό πόλεμο. Οι Τούρκοι γνώριζαν καλά ότι ο συνεκτικός ιστός μεταξύ των Λαών της Βαλκανικής ήταν, από την εποχή του Βυζαντίου, το πανανθρώπινο πνεύμα της Ορθοδοξίας, της οποίας οι ρίζες ήταν βαθιά θεμελιωμένες σ᾽ αυτούς τους λαούς, γιατί η χριστιανική πίστη εξασφαλίζει ανυπέρβλητη δύναμη, που δεν μπορεί να την κάμψει μία ανθρώπινη δύναμη που βασίζεται στη βία, στο αίμα, στην απελπισία και στα δάκρυα. Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ Τον Ιανουάριο του 1920 υπογράφηκε συμφωνία για τη συγκρότηση αυτού του κράτους μεταξύ του Μητροπολίτη Χρύσανθου και του Πρωθυπουργού των Αρμενίων Χατισιάν. Η συνθήκη των Σεβρών αναγνώρισε (θέρος του 1920) αυτή τη συμφωνία για ένα Ποντοαρμενικό Κράτος εκτεινόμενο από την Τραπεζούντα έως τα αρμενικά σύνορα της Καυκασίας (σημερινή Γεωργία). Όμως τον Νοέμβριο του 1920 οι Αρμένιοι νικήθηκαν στο Ερζερούμ από τον Κεμαλικό στρατό και οι Έλληνες του Πόντου έμειναν στο έλεος της τουρκικής εκδίκησης σε μία εποχή εθνικού φανατισμού, που τον τροφοδοτούσε η παρουσία του Ελληνικού στρατού στη Σμύρνη. Από τότε άρχισε να εκδηλώνεται καθαρά η μανία των Τούρκων εναντίον των Ποντίων, ενός πυκνού και ακμαίου ελληνικού πληθυσμού με αδιάσπαστη από την αρχαιότητα ιστορική ενότητα και κοινωνική συνοχή, που συνέχιζε με γενναιότητα να υποστηρίζει και να ανθίσταται στη βίαιη παρέμβαση εξωγενών παραγόντων, ως μία συνέχεια της Ακριτικής παράδοσης. Τον Δεκέμβριο του 1920, με τη συνθήκη του Alexandropol η Κεμαλική Τουρκία και η Σοβιετική Ένωση μοίρασαν μεταξύ τους αρμενικά εδάφη, ενώ εκδηλωνόταν η συνεχής προσπάθεια των Τούρκων εθνικιστών για την εξολόθρευση του Γένους των Ποντίων. Οι επαναστατικές αυτές κινήσεις των Ποντίων και των Αρμενίων, η παρουσία του Ελληνικού στρατού και η διείσδυση των Άγγλων, των Γάλλων και των Ιταλών στα ενδότερα της Ανατολής, τόνωσαν τον εθνικισμό των Τούρκων οι οποίοι, με αδιαφιλονίκητο ηγέτη τον Μουσταφά Κεμάλ, αξιωματικό του στρατού και ηγετικό στέλεχος των Νεοτούρκων (το 1908), αποφάσισαν τη δυναμική συγκρότηση εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα. Ο Κεμάλ δυνάμωσε τον στρατό του με πλήθος στρατιωτών που είχαν λιποτακτήσει από τα σουλτανικά στρατεύματα. (Στη συνθήκη των Σεβρών ο Σουλτάνος είχε υπογράψει και τον αφοπλισμό του στρατού του). Έτσι ο Κεμάλ σταθεροποίησε το ρόλο του σωτήρα του Τουρκικού λαού. Άλλωστε από τον Μάιο του 1919 ο Κεμάλ είχε αρχίσει να διαμορφώνει σχέδια δράσης ενάντια στους ξένους που είχαν εισβάλει στη χώρα του: Οι Έλληνες διεκδικούσαν πολιτικά τη Σμύρνη. Για οικονομικά και εμπορικά συμφέροντα οι Γάλλοι είχαν διεισδύσει στην Κιλικία, οι Ιταλοί είχαν αποβιβαστεί στην Αττάλεια, οι Άγγλοι σε διάφορα στρατηγικά σημεία και ο συμμαχικός στόλος έλεγχε τα Στενά μαζί με την Οθωμανική Κυβέρνηση της Κων/πόλεως. Το δράμα μόλις άρχιζε…. Πληροφορίες «Κιβωτός της Ορθοδοξίας» Βιργινία Χαμουδοπούλου-Κωνσταντινίδου Δόγμα

Γιάννης Μαρκόπουλος: Το «Ζαβαρακατρανέμια» που όλοι τραγουδούν αλλά δεν ξέρουν τι σημαίνει

Ο τελευταίος των μεγάλων Ελλήνων συνθετών, Γιάννης Μαρκόπουλος, έφυγε από τη ζωή αφήνοντας παρακαταθήκη ένα πολύ σπουδαίο έργο. Δεκάδες συνθέσεις του τραγουδήθηκαν από σημαντικούς καλλιτέχνες, όμως, είναι ένα τραγούδι που παραμένει διαχρονικό, όχι μόνο για το ύφος του ή για τη σπουδαία φωνή του Νίκου Ξυλούρη, αλλά και για τους στίχους του. Πρόκεται για το «Ζαβαρακατρανέμια», ένα τραγούδι που έγραψε ο Γιάννης Μαρκόπουλος και που εντάχθηκε στο δίσκο «Επιχείρισις Απόλλων» μέσα στη Χούντα, το 1968.Ενα… περίεργο τραγούδι με στίχους που λίγοι καταλαβαίνουν, καθώς είναι γραμμένο σε άλλη γλώσσα. Ισως δε αυτό να έγινε γιατί το τραγούδι τότε δεν μπορούσε να εκφραστεί ελεύθερα καθώς η Χούντα έκανε λογοκρισία. Οποιος όμως καταλάβει τι λέει αντιλαμβάνεται και το μεγαλείο του συγκεκριμένου τραγουδιού που έγινε ακόμη πιο μοναδικό με τη φωνή του Αρχάγγελου της Κρήτης, Νίκου Ξυλούρη. Ζαβαρακατρανέμια: Η λέξη δεν σημαίνει απολύτως τίποτα μόνη της. Αποτελείται από τρία συνθετικά: Ζάβαρα, δηλαδή Λάβαρα, Κάτρα, δηλαδή Μαύρα (π.χ κατράμι) και τέλος Νέμια, δηλαδή Άνεμος ή Ανέμισαν. Οπότε έχουμε τον στίχο «Λάβαρα Μαύρα Ανέμισαν» παραφρασμένο και συμπτηγμένο σε μία μόνο λέξη. Και είναι το μήνυμα του στιχουργού και συνθέτη για την κατάσταση που επικρατεί την εποχή εκείνη. Ίλεος: Έλεος Λάμα: Το μαχαίρι Νάμα: Μάνα Νέμια: Ανέμισαν Ο ίδιος ο Γιάννης Μαρκόπουλος αναφέρει σε συνέντευξή του στην τότε ΕΤ1 μία άλλη εκδοχή: Η λέξη »αλληλούια» δεν είναι η γνωστή εβραϊκή λέξη άλλα η ελληνική λέξη αλληλουχία. Η λέξη »Ζάβαρα» προέρχεται από τη λέξη Ζευς που πολύ συχνά χρησιμοποιούν οι Κρητικοί. Η λέξη νάμα σημαίνει βάπτισμα Η λέξη Λάμα σημαίνει λάμα(μαχαιριού)…!!!! Η λέξη νέμια σημαίνει ηρεμία Η λέξη Ίλεος σημαίνει σπλαχνικός. Ας δούμε όμως ορισμένες από τις λέξεις και το νόημά τους. Σε συνέντευξή του στον Λευτέρη Παπαδόπουλο, ο ίδιος ανέφερε ότι χρησιμοποίησε τις λέξεις «ζάβαρα» αντί για λάβαρα, «κάτρα» αντί για μαύρα, «νέμια» αντί για ανέμισαν. Στην συζήτηση που είχε με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, αποκάλυψε χαρακτηριστικά: «Όταν έγραψα το Ζαβαρακατρανέμια μέσα στη δεκαετία του ’60, γύρω στο ’66, είναι ένα από τα μέρη μίας μουσικής τελετής που λέγεται “Ιδού ο Νυμφίος έρχεται”, το οποίο διατηρώ ακόμη ανέκδοτο. Κι έμεινε αυτό το τραγούδι όπου περιέχει πάρα πολλές σημαντικές λέξεις που είναι καθαρά ελληνικές. Ας το εξηγήσω, για πρώτη φορά, γίνεται σε αυτήν την εκπομπή, δεν το χω ξαναπεί. Το αλληλούια δεν είναι εβραϊκή λέξη, είναι η αλληλουχία κι έφυγε το Χ. Αλληλουχία, τόσο απλό. Το Ίλεως είναι το ίλεως, Ζάβαρα είναι -όπως καμιά φορά λέμε στην Κρήτη ‘’Μα το Ζα’’, το Δία. Είναι μία εικόνα, όχι ακριβώς του Δία, αλλά μία εικόνα μέσα από τη ζωή του. Το Ζήτα παίζει τεράστιο ρόλο και είναι μία λέξη πάρα πολύ και βαθιά και αρχαία που έχουν χρησιμοποιήσει πολλές φορές σε θέματα εμπόλεμης κατάστασης. Λάμα είναι η κόψη του μαχαιριού, το νάμα είναι βάπτισμα, νέμια η ησυχία, αλλά όλες αυτές οι λέξεις μαζί ήταν μία έντονη διαμαρτυρία. Και αυτό το θέμα είναι πάλι ποίηση, αλλά έχει μία έντονη διαμαρτυρία», εξήγησε.

Το χρονικό της Αλωσης της Πόλης. Πώς έπεσε η Βασιλεύουσα.

Ελλάδα, ένα «αποτυχημένο κράτος»

του Γιώργου Ρακκά

Η εκατόμβη των Τεμπών ήρθε να μας υπενθυμίσει με τον πιο τραγικό τρόπο, ότι σε ορισμένες όψεις της η Ελληνική Πολιτεία παραμένει ένα Failed State –αποτυχημένο κράτος. Η κυβέρνηση εκτίθεται ανεπανόρθωτα καθώς το ατύχημα των Τεμπών την εντάσσει στο κάδρο εκείνων που καταγγέλλει. Αν μη τι άλλο, η κατάσταση που αποκαλύφθηκε έπειτα από την τραγωδία στον ΟΣΕ διαψεύδει πρωτίστως την δική της μεταρρυθμιστική και εκσυγχρονιστική υπόσχεση που δεν συμβαδίζει ούτε με τις πράξεις και τις παραλείψεις που οδήγησαν στο τραγικό ατύχημα. Ούτε και με το προφίλ και την πολιτεία του παραιτηθέντος υπουργού –που ίσως είναι από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις ‘παλαιοπολιτικής’, από πολιτικό ‘τζάκι’, με σημαντικότερο asset το επίθετό του, ένας ρολίστας που περιφέρεται σε θέσεις εξουσίας και απευθύνεται στο κοινό με ύφος «υποχρεούστε να σας κυβερνήσω». Όταν όμως οι κρίσιμες για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων συμβάσεις εγκατάστασης του συστήματος σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης ξεκινούν επί της ουσίας την περίοδο 2007-2014 για να μην τελειώσουν ποτέ μέχρι το 2023, η αποτυχία ξεπερνάει τις ευθύνες της εκάστοτε κυβέρνησης. Γίνεται αποτυχία της Πολιτείας εν γένει και σύσσωμου του πολιτικού συστήματος. Στην καθημερινότητα των υπουργείων οι συμβάσεις που αστοχούν ή που χρονίζουν, συνιστούν κανονικότητα. Αν ανατρέξει κανείς στο χρονικό της πολύπαθης σύμβασης 717 θα διαπιστώσει ότι υπάρχει μια διάσταση μοιρολατρίας ακόμα και στις κοινοβουλευτικές επερωτήσεις: καταγγέλλοντες και υπερασπιζόμενοι του κυβερνητικού έργου επί των σιδηροδρόμων βαθιά μέσα τους έχουν πάθει μιθριδατισμό με τις εκφάνσεις ενός άχρηστου κράτους. Το οποίο δεν είχε αναλάβει να στείλει επανδρωμένη αποστολή στον Άρη, μια –σχετικά μικρή και όχι βαριά– εργολαβία είχε την υποχρέωση να ολοκληρώσει με κύριο αντικείμενο το ηλεκτρομηχανολογικό. Η αποτυχία του κράτους στους σιδηροδρόμους συντελείται σε ευρύτερο φόντο. Οι ιδιωτικοποιήσεις και οι αναδιαρθρώσεις πραγματοποιούνται συνήθως υπό την επίκληση της εξυγίανσης και του εκσυγχρονισμού. Εκείνη της ΤΡΑΙΝΟΣΕ συνδέεται το αντίθετό της. Αποτέλεσε αντικείμενο των μνημονιακών δεσμεύσεων, οι κυβερνήσεις Γ. Παπανδρέου, και Α. Σαμαρά την εκτιμούσαν περί τα 300 εκ. περίπου στην περίοδο 2010-2013, κατέληξε να εκποιηθεί έναντι 45 εκ. από τον ΣΥΡΙΖΑ το 2017. Κακήν κακώς, με μια άθλια σύμβαση, που δεν προέβλεπε καμία υποχρέωση επενδύσεων από τον ανάδοχο και καμιά σημαντική ωφέλεια για το ελληνικό δημόσιο. Την ίδια στιγμή το υπόλοιπο των θυγατρικών του οργανισμού (ΓΑΙΟΣΕ, ΟΣΕ κ.λπ.) ήταν σαν να δέχθηκαν τον ακρωτηριασμό του πιο κερδοφόρου εμπορικά τμήματος, προκειμένου τα υπόλοιπα να μείνουν ίδια και απαράλλακτα. Φθίνοντας διαρκώς από την άποψη των επενδύσεων, της ποιότητας των υποδομών, και της κατάστασης του εργατικού δυναμικού. Έτσι φτάσαμε να έχουμε ‘Ασημένια Βέλη’ και πίεση εκ μέρους των Ιταλών ώστε να μειώνονται διαρκώς οι χρόνοι των δρομολογίων από την μία, με τους κλειδούχους, τα τηλεγραφήματα, και τα μπλοκάκια του σταθμαρχείου από την άλλη. Υπουργοί και διευθύνοντες σύμβουλοι πανηγύριζαν στις συνεντεύξεις τύπου για τις «3 και κάτι» ώρες του Αθήνα-Θεσσαλονίκη (στην πραγματικότητα κοντά στις 4, διάρκεια που τα δρομολόγια του ΟΣΕ πρόσφεραν και το 2000), κρύβοντας κάτω από το χαλί την άθλια κατάσταση του οργανισμού. Σταύρωναν τα χέρια τους μήπως και οι συμβάσεις ολοκληρωθούν επιτέλους το 2023-2024, όπως υποσχόταν οι τελευταίες αναθεωρήσεις, και σκεφτόταν ότι αφού δεν συνέβη «κάτι» μέχρι τώρα, δεν θα συμβεί και από εδώ και πέρα. Η τραγωδία έχει αφήσει ένα κενό στο βλέμμα των περισσότερων Ελλήνων. Συγκινητική είναι η διαθεσιμότητα στην αιμοδοσία, μεν, αλλά δεν μπορεί να καλύψει την κόπωση που αισθάνεται η κοινωνία, την ματαίωση, και την αηδία για τις δολοφονίες που διαπράττει το αποτυχημένο κράτος. Από την τελευταία δεν γλυτώνει καμία χαρακτηριστική φιγούρα της τραγικής επικαιρότητας: Ούτε ο τύπος του δημοσίου υπαλλήλου και των συνηθισμένων πρακτικών που συμβολίζει ο σταθμάρχης (ένας 59χρονος που για άγνωστους μέχρι στιγμής λόγους κατέληξε πρόσφατα να καταλάβει μια θέση που προκηρύχθηκε με ανώτατο όριο ηλικίας τα 42 χρόνια), ούτε εκείνος του πολιτικού που εκφράζει ο παραιτημένος Υπουργός, ούτε η αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ και της ευρύτερης Αριστεράς που εργαλειοποιούν μια τραγωδία για να κερδίσουν καμία μονάδα ενόψει των εκλογών, ή εν είδει ιδεολογικής αυτοδικαίωσης. Θα ήταν εξ άλλου εξίσου τραγικό, το μαρτύριο των ανθρώπων και των οικογενειών τους να εκτονωθεί σ΄ έναν κούφιο αντικυβερνητισμό· θα ήταν σαν να ρίχνουμε νερό στο μύλο του «αποτυχημένου κράτους», ή να επιστρέφαμε στο «Μάτι» ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τα «Τέμπη». Για να μην πάνε τόσες ζωές, και τόσος πόνος χαμένος η αλλαγή θα πρέπει να είναι βαθύτερη, πέραν της πολιτικής, των προσώπων, των κομμάτων. Να διαπεράσει το πολιτικό σύστημα και να φτάσει στα έγκατα του κράτους, στην νοοτροπία διοίκησης και διακυβέρνησης. Δεν είναι απλό. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε βέβαια «άπλετο φως», και ο νέος Υπουργός, Γιώργος Γεραπετρίτης εξήγγειλε τη σύσταση υπερκομματικής επιτροπής, αποτυγχάνοντας μάλλον να συγκροτήσει διακομματική επιτροπή, καθώς το πολιτικό προσωπικό επιμένει να συνεχίζει στο πλαίσιο της δικής του ‘κανονικότητας’, σαν να μην χάθηκαν τόσοι άνθρωποι σε αυτήν την τραγωδία. Η Δημοκρατία δεν είναι υποχρεωμένη να ισούται και να εξισούται με αυτές τις παθογένειες. Η κάθαρση εξ άλλου οφείλει έκτακτα και άμεσα μέτρα. Η πρωτοβουλία πρέπει να προκύψει από το ανώτατο πολιτειακό επίπεδο. Όσοι θήτευσαν ως αρμόδιοι Υπουργοί από την θέσπιση των πολύπαθων συμβάσεων κι έπειτα, δεν πρέπει να παραπεμφθούν σε ειδικό δικαστήριο; Συνταγματική πρόβλεψη υπάρχει, όπως και ορισμός της σχετικής διαδικασίας. Και ανεξάρτητα από αυτό βέβαια, μετά από αυτήν την τραγωδία δεν είναι δυνατόν άνθρωποι που με την αβελτηρία τους και την αναβλητικότητά τους έβαλαν το δικό τους λιθαράκι ώστε να φτάσουμε στην τραγωδία αυτήν, να περιλαμβάνονται ακόμη στα ψηφοδέλτια των κομμάτων σα να μην συνέβη τίποτα. Ο δε ΟΣΕ χρειάζεται μια ριζική επανίδρυση προκειμένου να ανακτήσει την ισοπεδωμένη του εμπιστοσύνη. Ανεξάρτητα από το αν θα παραμείνουν ή όχι οι Ιταλοί έπειτα από ένα ατύχημα που θα κρατήσει για πολύ καιρό μακριά το κοινό από τους συρμούς, και που αφήνει και στίγμα στην δική τους εταιρική σταδιοδρομία. Εξ άλλου στο εξωτερικό θεωρείται το κατ’ εξοχήν πράσινο μέσο μαζικής μετακίνησης, που εξοικονομεί και σε χρήμα και ενέργεια και αποτελεί δείκτη αύξησης της ποιότητας ζωής. Εδώ πάλι, όχι μόνον αποτελεί τη μαύρη τρύπα κάθε εκσυγχρονιστικής προσπάθειας, όχι μόνο ενίοτε γίνεται το «τρενάκι του τρόμου», αλλά δεν έχει καταφέρει καν να εκπληρώνει τον πιο υποτυπώδη ρόλο που διαδραματίζει ο σιδηρόδρομος από τον 19ο αιώνα, δηλαδή, να συνδέεται με τα μεγάλα λιμάνια της χώρας και να υποστηρίζει την διαμετακομιστική της λειτουργία. Η Τραγωδία των Τεμπών είναι ανείπωτη. Περπατώντας στους δρόμους, καταλαβαίνει κανείς ότι έχει προκαλέσει ένα βαθύ τραύμα στον συλλογικό ψυχισμό της κοινωνίας. Αφού δεν μπορεί να γίνει τίποτα για να το αποκαταστήσουμε, τουλάχιστον, ας το σεβαστούμε. Ας μην το εκτονώσουμε στην παντομίμα της μεταπολίτευσης, και τις θεατρικότητες μιας πολιτικής αντιπαράθεσης σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση. Ο χαμός όμως ανθρώπων, ως επί το πλείστον νέων, η τραγική συνειδητοποίηση ότι το αποτυχημένο κράτος και οι ταγοί του –από την κορυφή της ιεραρχίας μέχρι την βάση του– δολοφονούν το μέλλον αυτής της χώρας, προκαλεί ένα σοκ ικανό να τραντάξει συνθέμελα την ελληνική κοινωνία. Ας το μεταβάλουμε σε αφετηρία μιας ουσιαστικής αλλαγής, γιατί, μόνον τότε τόσες ζωές δεν θα έχουν χαθεί εντελώς μάταια. Αν μη τι άλλο, το οφείλουμε σε αυτές. Πηγή: https://ardin-rixi.gr/archives/249364

Μικρά του 1821

«Η εξισλάμισις των απίστων.»

«Εμεσολάβησεν η μαύρη περίοδος του 16ου αιώνος. Πολλά από τα προνόμια κατεπατήθησαν, άλλων η λειτουργία δεν είχε σημασίαν προ των απεριγράπτων καταπιέσεων και ωμοτήτων υπό των Τούρκων πασάδων και αυτού του σουλτάνου και ηπειλήθη και αυτή η θρησκεία. Ο Σελήμ ο Α’ εσκέφθη να μεταβάλη τας εκκλησίας εις τεμένη, να εξισλαμίσει τους Χριστιανούς ραγιάδες και να θανατώση εκείνους που θα ηρνούντο να δεχτούν τη θρησκείαν του προφήτου. Τα δοθέντα υπό του Μωάμεθ Β’ προς τους Έλληνας προνόμια αμφισβητήθησαν, και δια τον Σελήμ ήτο αρκετή η αρχή ότι η εξισλάμισις των απίστων ήτο η περισσότερον ευχάριστος πράξις εις τον Αλλάχ. Το κακόν απετράπη χάρις εις τον τότε Πατριάρχη Θεόληπτον τον Α’ ή τον Ιερεμία τον Α’, οδήγήσαντα ενώπιον του σουλτάνου τρεις βαθυγήρους γενιτσάρους, που εβεβαίωσαν ενόρκως ότι είχαν ακούσει αυτοί οι ίδιοι μετά την άλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως τον Μωάμεθ τον Β’ απαγγέλοντα τα προνόμια που παρεχώρησεν εις τους Έλληνας.» Διονύσιος Κόκκινος. Η Ελληνική Επανάστασις, τομ.1-6. Μέλισσα, Αθήνα, 1967. «Μαυροκορδάτος και Κωλέττης.» «Ἡ δυστυχία εἶναι ὅτι οἱ δυὸ μεγαλοκέφαλοί μας Μαυροκορδάτος καὶ Κωλέτης ζηλεύει ἕνας τὸν ἄλλον, κι᾿ ὅ,τι καλὸ κάμη ὁ ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς τὸ χαλάγει ὁ ἄλλος. Δία νὰ μὴν πάγη ὁ Κωλέτης, καθὼς ἦταν διαταμένος, μὲ τοὺς Ρουμελιῶτες, τὸ χάλασε αὐτὸ ὁ Μαυροκορδάτος καὶ ῾νέργησε καὶ πάγει κεφαλὴ ὁ Κουντουργιώτης. Κι᾿ αὐτὸ τὸ σκέδιον ἦταν τοῦ Μαυροκορδάτου, νὰ μὴν γένη τίποτας καλὸ εἰς τὴν πατρίδα, καθὼς δὲν ἔγινε. Διορίζεται ὁ Κουντουργιώτης, διορίζει καὶ τὸν Σκούρτη τὸ Νυδραῖον ἀρχιστράτηγόν του, κι᾿ ὅσο ἤξερε ὁ ἕνας ἤξερε κι᾿ ὁ ἄλλος ἀπὸ πόλεμον. Τότε μπῆκαν σὲ δυσαρέσκεια ὅλοι οἱ σημαντικοὶ ἀρχηγοὶ ὁποῦ ῾ταν ἐκεῖ, ὁποῦ εἴδανε τὸ Σκούρτη ἀρχιστράτηγον ἀπάνου– εἰς τὸν Καρατάσιον, εἰς τὸν Καραϊσκάκη, εἰς τὸν Χατζηχρῆστο, εἰς τὸν Τζαβέλα καὶ εἰς τοὺς ἄλλους. Ὁ Κουντουριώτης, κουτός, ἀφοῦ εἶδε ὁποῦ ῾ναι αὐτὸς ἀμαθὴς ἀπὸ αὐτά, ἀντὶς νὰ βάλῃ ἀρχηγὸν νὰ σώση τὴν πατρίδα κι᾿ αὐτὸς νὰ δοξαστῆ, κατὰ δυστυχίαν ἀπὸ τὸ «ὅμως» δὲν ξέρει ἄλλο, καὶ ἔβαλε τὸν Σκούρτη νὰ διοικήσῃ καὶ νὰ ὁδηγήσῃ καὶ τοὺς ἀρχηγοὺς τῆς ξηρᾶς ὁ θαλασσινός, ἁπλὸς ἀξιωματικὸς – οὔτε καὶ τῆς θάλασσας τὸν πόλεμον δὲν τὸν γνώριζε καλά. Ἔλεγε τῶν στεργιανῶν, «Ὄρτσα, πότζα!» Ἐκεῖνοι ἔλεγαν «Τί λέγει αὐτός, γαμῶ τὸ καυλί τ᾿ ;» Μακρυγιάννη. Απομνημονεύματα. «Το Κοράνι.» «Το Κοράνι απηγόρευεν εις τους πιστούς να μανθάνουν τας γλώσσας των απίστων. Και η άγνοια αυτή εκράτησε τους μουσουλμάνους μακράν της ζωής των κατακτηθέντων λαών… [..] Λογαριασμοί, έγγραφα, διατάγματα συνετάσσοντο εις την ελληνικήν. Την ιδίαν γλώσσαν μεταχειρίζετο και ο Μωάμεθ Β’ και εις τας μετά των ξένων σχέσεις.» Διονύσιος Κόκκινος. Η Ελληνική Επανάστασις, τομ.1-6. Μέλισσα, Αθήνα, 1967.

Πέντε χρόνια από το τελευταίο χειροκρότημα

Πέντε χρόνια χωρίς την Τζίμη Πανούση είναι πραγματικά πολλά. Εκείνο το απόγευμα του Σαββάτου που μας πάγωσε όλους θα μείνει χαραγμένο στο μυαλό μας για πάντα. Γνωρίζαμε βέβαια τα προβλήματα υγείας του ιδιαίτερου καλλιτέχνη. Τον είχαμε δει να καταρρέει στο Κύτταρο και προσπαθεί με πολύ κόπο να παραμείνει ψύχραιμος αλλά νομίζαμε ότι και αυτή τη φορά θα το ξεπεράσει. Ο Τζιμάκος έφυγε από κοντά μας και αυτά τα πέντε χρόνια είναι δεκάδες οι φορές που έχουμε νοσταλγήσει το χιούμορ και την οξυδέρκειά του. Πολλές φορές έχουμε αναρωτηθεί τι θα σχολίαζε για την κοινωνική επικαιρότητα, πώς θα έβλεπε την πολιτική κατάσταση του τόπου, πόσες εκατοντάδες αφορμές θα είχε για να γράψει ξεκαρδιστικά νούμερα που ήταν ταυτόχρονα γροθιά στο στομάχι. Γεγονότα που δεν σηκώνουν πολλές φορές αστεία, στο στόμα του Πανούση γινόντουσαν καυστικές ιστορίες με την απαραίτητη δόση σεβασμού αλλά και χιούμορ. Ο Τζίμης είχε φύγει αλλά αυτό που άφησε πίσω του θα μας συντροφεύει πάντα. Αυτό το «Κάγκελα παντού» που έμεινε σύνθημα όχι μόνο στα χείλη αλλά και στις καρδιές μας. Γιατί ο Πανούσης ήταν ένας άνθρωπος που δεν μπορούσες να συμβιβαστεί πίσω από κάγκελα. Έτσι ήθελε να είναι η ζωή του και έτσι την όρισε. «Σε χάχανα και γέλια να χαθώ…» «Ο λάκκος με τ’ αστεία που σκάβω από παιδί / η τέλεια ληστεία που έχω σκαρφιστεί με σφίγγει σαν παπούτσι ντόπιο και μπαλωμένο / στο χείλος του Ζαλόγγου το τέλος περιμένω» τραγούδαγε ο Τζιμάκος το 1993 στο δίσκο «Vivere Pericolosamente». Και το τέλος ήρθε. Πιο νωρίς από ότι περίμενε. Και αυτός και εμείς μαζί του. Οι δικοί του άνθρωποι, η οικογένειά του και οι συνεργάτες του επέλεξαν ένα στίχο από το συγκεκριμένο τραγούδι για να βάλουν στην ιστοσελίδα του μαζί με ένα χαρακτηριστικό βίντεο. «Σε χάχανα και γέλια να χαθώ…» πάνω σε μαύρο φόντο. Μαύρο όπως του άρεσε. Μαύρο όπως το χιούμορ. Από τη δεκαετία του ’80 που ψάχναμε την παράνομη κασέτα με την έντονη φημολογία σε τραγούδια που δεν θα πέρναγαν από τη λογοκρισία, μέχρι το 2018 που έφυγε από τη ζωή πέρασαν πάνω από τριάντα χρόνια. Αλλά τίποτα δεν άλλαξε τη σχέση μας μαζί του. Ο ροκάς που σόκαρε κυρίως με τους στίχους του. Τα απανωτά μπιμπ σε κάθε κομμάτι. Ο πόλεμος που δέχτηκε πολλές φορές για τον τρόπο που σατίριζε πρόσωπα και καταστάσεις. Πάντα στα μαύρα, πάντα με χιούμορ που έκοβε σαν ξυράφι. Πάντα με άποψη ριζοσπαστική και τολμηρή. Πάντα ο εαυτός του. Ένας αντισυμβατικός καλλιτέχνης, ένα τραγουδοποιός από τους λίγους, ένας ηθοποιός, συγγραφέας, ραδιοφωνικός παραγωγός. Ένα άνθρωπος ευφυέστατος που ξεχώριζε, που δεν μιμήθηκε ποτέ κανέναν, που δεν είχε ανάγκη ποτέ να μιμηθεί κανέναν. Δημιούργησε σχολή, και εξακολουθούσε να σε κάνει ρεζίλι αν καθόσουν στα πρώτα τραπέζια σε κάποιο live του. Γιατί κατά βάθος και το ήθελες και σου άρεσε κιόλας. Το τελευταίο χειροκρότημα στη σκηνή Το καλοκαίρι που 2017 ο Πανούσης συμμετείχε στην Ειρήνη του Αριστοφάνη. Θεατρική παράσταση που ανέβηκε και στην Επίδαυρο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Αυτή ήταν και μια από τις τελευταίες του φορές στη σκηνή. Και η τέλεια αφορμή να δώσει συνεντεύξεις, να μιλήσει στον κόσμο, να τον απολαύσουμε λίγο περισσότερο. Γιατί ακόμα και σε αυτό ο Τζίμης έπαιζε με τους δικούς του όρους. Όποτε ήθελε, όπου ήθελε, όπως ήθελε. Οι εμφανίσεις στο Κύτταρο που ακολούθησαν διακόπηκαν απότομα όταν στη θρυλική του σκηνή ο Τζίμης κατέρρευσε και αποχώρησε εν μέσω χειροκροτημάτων με φορείο. πηγή: in.gr